Tempomat to urządzenie, które służy do utrzymywania stałej prędkości jazdy, wykorzystywane głównie na drogach szybkiego ruchu i autostradach. Co to oznacza? Przede wszystkim to, że odpada nam konieczność kontrolowania prędkości jazdy samochodu, ale nowoczesne tempomaty potrafią dużo więcej.
Początkowo tempomat, zwany też regulatorem jazdy stosowany był jedynie w samochodach prestiżowych, dzisiaj nieco bardziej trafił pod strzechy i da się go spotkać niemalże w każdym segmencie rynku. Coraz częściej też samochody mają na pokładzie aktywne tempomaty, które potrafią dużo więcej niż tylko utrzymać stałą prędkość pojazdu, gdy droga zacznie opadać lub się podnosić.

Jak działa tempomat?

Tempomat zaczyna działaś zwykle po tym, jak ustalimy jaką prędkość samochodu ma utrzymywać. Zwykle wystarczy go włączyć i, gdy auto osiągnie szybkość, którą chcemy, nacisnąć przycisk tempomatu. Czasem należy ustalić prędkość korzystając z przycisków „plus” i „minus” i następnie włączając urządzenie. To oczywiście dotyczy zwykłego tempomatu, który potrafi utrzymać tylko stałą prędkość jazdy samochodu. Nie jest to urządzenie, które będzie w stanie zareagować, gdy na drodze pojawi się przeszkoda. Podobnie włącza się aktywne tempomaty, w tym wypadku jednak oprócz wpływania na przepustnice, samochód może samodzielnie nie tylko przyspieszać, ale także hamować przed przeszkodami. W zależności od zaawansowanie tempomatu aktywnego rola kierowcy może być sprowadzona tu jedynie do osoby trzymającej kierownicę, ale są też takie urządzenia, które nie zatrzymają automatycznie samochodu. W przypadku tempomatów aktywnych mamy zwykle możliwość wyboru jak duży ma być odstęp od poprzedzających pojazdów - zwykle jest to trzystopniowa skala.

Najprostsze tempomaty

Tempomat został wymyślony w 1945 roku, ale pierwsze zastosowanie w seryjnie produkowanych samochodach, miało miejsce dopiero w latach 60. ubiegłego wieku w USA. To oczywiste, że w tym kraju regulator prędkości jazdy świetnie się sprawdził - Stany Zjednoczone miały już w latach 60. rozbudowaną sieć autostrad, a do tego w tym kraju większość kierowców przestrzega ograniczeń prędkości jazdy - tempomat jest więc idealnym rozwiązaniem, na długie podróże. W Europie regulatory jazdy przyjmowały się nieco dłużej, ale w końcu też trafiły do seryjnej produkcji. Wraz z rozwojem gospodarczym, bogaceniem się społeczeństw oraz budową nowych dróg - tempomat zaczął mieć sens. Odciążanie prawej stopy kierowcy w długiej trasie stało się wyznacznikiem luksusu. Co ciekawe najprostsze regulatory prędkości jazdy wciąż są w nowych autach stosowane. Obecnie sygnał o prędkości jazdy pobierany jest najczęściej z prędkościomierza i przesyłany do elektronicznej przepustnicy.

Rodzaje tempomatów

Wspomniany wyżej tempomat to najstarsze i najprostsze rozwiązanie. Obecnie jest on coraz częściej wypierany przez tempomat aktywny. Podstawowa różnica to nie tylko utrzymanie stałej prędkości jadącego pojazdu, ale także ewentualnie zwolnienie go i przyspieszenie do wcześniej ustalonej prędkości jazdy i to nie tylko gdy zmienia się ukształtowanie terenu. Aktywy tempomat wykorzystuje bowiem dane z radaru z przodu samochodu (czasem też z map nawigacji; niektóre potrafią czytać też znaki ograniczeń prędkości i się do nich dostosować), dzięki czemu może zwolnić, gdy auto jadące z przodu jedzie wolniej, lub zahamuje. Gdy ten sam samochód przyspieszy, aktywny tempomat również bez ingerencji kierowcy jest w stanie osiągnąć, założoną wcześniej prędkość. Tego typu urządzenie to już w zasadzie preludium do jazdy autonomicznej, bo właśnie takie aktywne tempomaty stanowią jej dużą część.

Zalety tempomatu

Podstawową zaletą tempomatu jest komfort jaki daje jego działanie. Jadąc w dłuższą trasę nie musimy bowiem kontrolować prędkości jazdy i co za tym idzie nasze zmęczenie jest mniejsze. Do tego tempomat w pewnym stopniu przyczynia się do przestrzegania przepisów - bo raczej nie nastawiamy go powyżej prędkości dozwolonej na danej trasie. Aktywne tempomaty, które są w stanie korzystać z map nawigacji oraz czytać znaki drogowe z ograniczeniem prędkości jazdy, dodatkowo chronią przed tym, że złamiemy przepisy i narazimy się na niebezpieczeństwo oraz mandat. Ale to nie jedyna ich zaleta - aktywne tempomaty są w stanie reagować na sytuacje drogowe, często szybciej niż zrobił by to kierowca, co dodatkowo zwiększa bezpieczeństwo jazdy. Niektóre dają nam też możliwości zautomatyzowanej jazdy w korku - a to dodatkowo odciąża kierowcę i powoduje, że mniej się on męczy.

Wady tempomatu

W tym wypadku rozgraniczenie między tempomatem zwykłym a adaptacyjnym jest dość znaczące. O ile bowiem ten drugi poprawia bezpieczeństwo jazdy, drugi może nieco uśpić czujność kierowcy. Dzieje się tak dlatego, że jedna z funkcji jazdy, zostaje zastąpiona urządzeniem, ale oczywiście rzadko się zdarza, aby jazda na tempomacie przyczyniła się do wypadku.
Kolejnym minusem działania tempomatu jest trudniejsze kontrolowanie spalania. Jeśli staracie się jeździć oszczędnie, doskonale wiecie, w której sytuacji lepiej zdjąć nogę z gazu, a w której, np. przed wzniesieniem, warto wykorzystać spadem terenu i nieco bardziej się rozpędzić. Są to elementy, które nie są dostępne dla tempomatów, trzymających stałe prędkości. Jeśli auto na tempomacie ma jechać 120 km/h to nie przyspieszy z górki, przed kolejną, a jadąc pod tą drugą zwiększy obroty, tak aby utrzymać stałą prędkość. To oznacza, że spalanie takiego samochodu wzrośnie. Podobny efekt jest w przypadku tempomatów aktywnych które, gdy samochód przed nami zniknie (czyli np. zmienimy pas, aby go wyprzedzić), przyśpieszą dość żwawo - jadący oszczędnie kierowca, prawdopodobniej zrobiłby to nieco wolniej i co za tym idzie, zdecydowanie bardziej oszczędnie.

Uważać trzeba także na aktywne tempomaty starszego typu, które używane na niewłaściwych drogach mogą narobić więcej złego niż dobrego - wystarczy, że nie będą jeszcze pobierały danych z nawigacji i np. przyspieszą, gdy jadące przed nami auto, zniknie za zakrętem. Warto wiedzieć jakiego typu aktywny tempomat jest w naszym aucie i w jakich sytuacjach odpuszczalne jest jego użycie.

Tempomaty podsumowanie

Tempomat to bardzo dobre urządzenie, które przyda się w każdym samochodzie, zwłaszcza gdy wykorzystujemy auto w trasie. Szczególnie godne polecenia są nowoczesne tempomaty adaptacyjne, bo nie tylko utrzymują zadaną im prędkość jazdy, ale potrafią także same hamować, co zasadniczo zwiększa bezpieczeństwo jazdy.